Peyzaj Mimarisi Nedir, Peyzaj Mimarları Ne İş Yapar?

Her geçen yılda şehirler biraz daha kalabalıklaşıyor, doğa biraz daha tahrip ediliyor ve doğa olayları daha da şiddetleniyor. Bunlar ile başa çıkabilmek ve çevrenin düzenlenip geliştirilmesi ile canlılığının sürdürülmesine katkıda bulunan peyzaj mimarisi hakkında neler biliyorsunuz? Bu yazımızda tüm merak edilenleri araştırdık ve sizler için bir araya getirdik.

Peyzaj; Fransızca paysage kelimesinden dilimize geçmiştir. Dışarıda belirli bir noktada durup bakıldığında, gözün görebildiği alana dahil olan doğal, mimari ve kültürel unsurların bir araya geldiklerinde oluşturdukları manzara olarak adlandırılır. 

Peyzaj Mimarlığı

Peyzaj mimarlığı ise biyoçeşitliliğin düzenlenmesi için gerekli arazi çalışmalarının yapılması için çalışmalar yürütülmesi, bu bağlamda birçok bilimi bir araya getirerek çalışmalar yürütülmesi ile ortaya çıkan bir çeşit düzenleme tasarlama çalışmasıdır. Peyzaj mimarları bu işler için doğayı tasarlarken matematik ve teknoloji de kullanılır. Fiziksel çevrenin yaşam kalitesini uygun koşullara getirmek, çevreyi korumak ve daha verimli hale getirmek, hem göze hitap edebilen hem de ekosisteme faydalı bir biçimde düzenlemek, gerekli yerleri onarmak ve yeniden tasarlamak için çalışan, birçok yetkinliğe sahip kişilerden oluşur.

Gün içinde rastladığımız birçok manzara peyzaj mimarlarının ellerinden çıkmıştır. Doğa manzaralarına oldukça ilgi duyan bir toplum olduğumuz için baktığımız her yerde bir peyzaj mimarisine ve çevre düzenlemesine rastlamamız mümkündür. Çevre düzenlemesi de bu mimarinin çalışma alanının içine girer. Peyzajın anlamı çevre mühendisine ya da bir bahçıvana göre değişiklik gösterebilir.

Peyzaj, sadece bahçe düzenlemek olarak algılanmamalıdır. Mimar, çalışacağı alanın her santimetresini tanımalı ve oradaki bitki örtüsüne, coğrafyasına, toprağına, erozyon riskine, iklimine, kısaca her şeyine dikkat etmelidir. Yani peyzaj, basit bir çiçek ve ağaç dikiminden çok daha fazlasıdır. Diyebiliriz ki, peyzaj mimarı doğanın dilinden çok iyi anlayan, onun ihtiyaçlarına göre hareket eden ve aynı zamanda göze hoş gelecek şekilde onu yeniden düzenleyen kişidir.

Peyzaj Mimarları Ne İş Yapar?

• Doğanın korunmasını, gerekli durumlarda onarılmasını ve yeniden düzenlenmesini sağlarlar.
• Kamu alanlarında veya özel alanlarda bulunan parklar, oyun alanlar, mesire bölgeleri gibi yerlerde çalışmalar yürüterek belirlenen alanların peyzaj tasarımlarını yaparlar.
• Kültürel aktiviteler gerçekleştirilen alanların düzenlenmesine destek olurlar.

• İklim kontrolü için çevre düzenlemesi yaparlar. Bu kapsamda otoyollar, yaya yolları, meydanlar, parklar, bahçeler, hobi bahçeleri, ormanlar, arboretumlar, marinalar, deniz ve orman tesisleri gibi ticari alanlar dahil her alan için özel çalışmalar yürütürler.
• Yalnızca kentlerdeki sorunlu alanların onarımını kapsamaz. Kırsal, turistik ve tarihi ögelerin de korunmasını, düzenlenmesi ve yönetilmesini kapsar.

Kısaca anlatmak gerekirse peyzaj mimarları bina dışında kalan bütün bölgeleri kapsayan, doğayı ilgilendiren tüm alanlar ile ilgilenir denilebilir. Yağmur sularının değerlendirilmesi ve yeraltı sularının zenginleştirmesinden gürültüyü azaltmaya yönelik olan çalışmalara kadar uçsuz bucaksız bir konu listesi olan peyzaj mimarisi; onarım, düzenleme, tasarlama ve düzeninin korunmasını kapsayan bütün alanları konu edinir.

Peyzaj Mimarı Nasıl Olunur?

Yüksek Ziraat Enstitüsü’nün bünyesinde 1933 yılında kurulan Süs Nebatları Şubesi olarak başlatılan Peyzaj Mimarlığı eğitimi daha sonra Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nde açılan başka bir bölümle ilerleme kaydetmiştir. Günümüzde Ziraat Fakültelerinin ilgili bölümlerinden mezun olan peyzaj mimarları, mimarlık, mühendislik, tasarım gibi birçok bölüme dair eğitimler alır ve 4 yıllık lisans eğitimlerini tamamlayarak göreve başlayabilirler. Aldıkları eğitim sayesinde temel tasarımdan bilgisayar destekli tasarıma, coğrafyadan fizik ve kimyaya kadar birçok alanda yetkinlik kazanan bu kişiler kamu kurumları ve özel sektörlerde mühendis kadrosunda kabul edilirler.

Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nin web sayfasında yer verdiği bilgiye göre peyzaj mimarisinin doğması 19. yüzyılda hızla artan doğal ve kültürel kaynakların tahribatı, kontrolsüz ve süratli kentleşme ile sanayileşmenin gelişmesi sonucunda olmuş. 1800’lerin son yarısında ABD’de doğan ihtiyaçtan ötürü gündeme gelen Peyzaj Mimarlığının temeli atılmış, ardından da Avrupa’ya yayılmıştır.

Ülkemizde Adnan Menderes Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Ordu Üniversitesi ve Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi dahilinde ; Bartın Üniversitesi, Çankırı Karatekin Üniversitesi, Düzce Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi dahilinde; Atatürk Üniversitesi, Kastamonu Üniversitesi, İnönü Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Namık Kemal Üniversitesi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Trakya Üniversitesi ve Yeditepe Üniversitesi de Güzel Sanatlar, Tasarım ve Mimarlık Fakülteleri dahilinde eğitim sunulmaktadır.

Çalışma Alanları

Peyzaj mimarlarının çalışma alanları oldukça geniştir ve birçok meslek grubunun aksine yalnızca büyük şehirlerde iş imkanı yoktur. Çevre düzenlemesine ihtiyaç duyulan her bölgeye peyzaj mimarisi gereklidir. Belediyelerde, madencilikte, mühendislik ve mimarlık ofislerinde, araştırma geliştirme laboratuvarlarında, imalat, enerji ve inşaat sektörlerinde ve yapı – denetim sektörlerinde farklı unvanlar ile çalışabilirler.

Peyzaj mimarlarının çalışabildikleri özel ve devlet kurumları bulunmaktadır. Çevre planlama kapsamında yer alan bütün firmalarda tasarımcı unvanı ile çalışabilir; Çevre ve Orman Bakanlığı, Turizm ve Kültür Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü, DSİ gibi kurumlada çalışma imkanı bulabilmektedirler. Çeşitli alanlarda görevleri de değişebilmektedir ve iş güvenliği uzmanı, tasarım mühendisi, bakım ve kontrol mühendisi, bilirkişi, ÇED uzmanı, hakem, ekspertiz ve konut değerleme uzmanı gibi farklı alan ve unvanlarla çalışabilirler.