Bitki Budama Teknikleri Nelerdir? Hangi Bitki Nasıl Budanmalıdır?

Bitki budama nedir, bitki budama teknikleri nelerdir, hangi çiçek nasıl budanır? Budamaya dair aklınızdaki bütün soruların yanıtlarını bu yazıda sizler için derledik.

Bitki bakımı için sadece sulama ve gübreleme yeterli değildir. En az sulama kadar hayati olan bir diğer bakım da budamadır. Budama tanım olarak daha çok ürün almak veya düzgün bir biçim vermek amacıyla ağaç, asma vb. bitkilerin dallarını kesmek, kısaltmak ya da yeni filiz sürmesi için bir bitkinin dallarını kısaltmak olarak belirtilebilir. Bitkinin toprak üstü organlarına uygulanan bu kesme işleminde yaprak ve dal almanın yanında sürgün ve tomurcuk alma da gerçekleşir.

Bitki budamanın birkaç sebebi vardır. Ankara Belediyesi’nin budama ile alakalı bir yayınında budama sebeplerinden; bitkilerin kısa sürede ürün vermeye elverişli hale getirilmesi ve bitkiden faydalanılan sürenin uzatılması, bitkiye ait olan toprak altı ve toprak üstü organlarının gelişmesinde denge sağlanması, toprağı işleyerek hastalıklardan ve zararlı organizmalardan bitkinin korunmasının sağlanması, bitkinin gerekli ışığı alabilmesi için yaprak yoğunluğunun dengeli olmasının düzenlenmesi, bazı bitkilerde sıklıkla görünen yıl aşırı verimin yanı periyodisite’nin önüne geçilmesi ve bitkiden elde edilen verimin, meyvenin artırılmasının sağlanması olarak bahsedilmiştir.

Bitki Budama Teknikleri Nelerdir?

Bitki budama teknikleri elbette bitkinin türüne ve ihtiyacına göre değişir. Ağaç ve ev çiçeği budama yöntemleri değişebildiği gibi begonvil, kalanşo, mavi servi budama teknikleri de değişir. Akvaryum bitki budama teknikleri ise bambaşkadır.

Amaca yönelik budama yapılması bitki gelişimi için hayati önemdedir. Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü‘nün bir yayında budama şekilleri açıklanırken bitki budamayı amaçlarına göre 3 başlık altında toplayabileceğimiz belirtilmiş. Bunlar;

• Şekil budaması
• Ürün budaması
• Gençleştirme budaması

Şekil Budaması 

Şekil budamasında amaç bitkinin şekillendirilmesidir. Bu sebeple bitkinin doğal şekli dikkate alınarak, gelişmesine uygun imkanlar tanıyacak şekilde gerçekleştirilir.

Meyve ağaçlarına genel olarak çok yağışlı ekolojilerde “goble” ve “palmet”, az yağışlı ve kurak ekolojilerde ise “doruk dallı” ve “piramit” şekilleri verilmektedir. (Kaynak: Ankara Belediyesi)

Ürün (Mahsul) Budaması

Bu budama türünün derinliği, bitkiye daha önce verilmiş şekil ve yapılan budamanın derinliğine göre değişir. Meyve veren ağacın meyvelerini tutarak, sonraki senelerde daha bol ürün verebilmesi için yapılır.

Gençleştirme Budaması

Gençleştirme budamasında amaç ağaçların verim ve kalitesinin artırılması, kalite kaybının önüne geçilmesidir. Bilhassa yaşlanan ya da kendi haline bırakıldığı için verimi düşen ağaçların yeniden kazanılması için önemlidir.

Ağaçlar için gençleştirme budaması oldukça önemlidir. Tekrardan kuvvetli sürgünler verebilmeleri için diri kalmaları gereklidir.

Meraklısına Gül Budama Yöntemleri

Çiçek Budama Ne Zaman Yapılır?

Çiçek ve ağaç budama mevsimi bitkinin türüne göre farklılık gösterir. Eğer ağaçlarının kaliteli meyveler vermesini, iyi büyümesini, çiçeklerinizin bol renkli bir dönem geçirmesini istiyorsanız mevsimine göre budama konusu oldukça önemlidir. Erken ya da geç budama bitkinin kalitesini bozabilir.

Ağaçların budanması işçin biraz büyümeleri beklenmelidir. Mesela meyve veren ağaçların budanmasında bitkinin en azından 2. yaşını bitirmesi beklenebilir. İlk iki yıl sadece bitkinin gelişimini yavaşlatabilecek kök sürgünlerin temizlenmesi yeterlidir.

Hangi Bitki Nasıl ve Ne Zaman Budanmalı?

Ağaç budaması çoğunlukla bahar aylarında yapılmaz. Çünkü havanın tam sıcak veya soğuk olması beklenir, budama yapıldıktan sonra gelecek ılıman mevsim bitkinin alışma sürecini desteklemesi beklenir. Yanlış zamanda yapılacak budama, bitkiye iyilikten ziyade kötülük olarak geri döner. Bu sebeple bitkinizi özel olarak incelemeden budama yapmaya karar vermemelisiniz. Meyve veren bir ağacı buduyorsanız, genel olarak meyve veren ağaçları aynı zamanda spesifik olarak kendi bitkinizi tanımalısınız.

Bu sebeple bitkiler genelde yaz budaması ve kış budaması olarak bahsettiğimiz iki ayrı zaman diliminde budanır.

Kış Budaması

Kış budaması ağaçların dinlenmeye geçtikleri dönemde yapılır. Bitkiler çiçeklerini verir, meyvelerini verir ve kendilerini korumaya alırlar. Bu süreçte dinlenerek bir sonraki sezona hazırlanırlar. Eğer kış ayının fazla soğuk geçtiği bir bölgede kış budaması yapılmak isteniyorsa genelde ocak ve şubat soğukluğunun geçmesi beklenir. Şayet ılıman iklimde yaşıyorsanız, budama işlemi tüm kış süresince devam edebilir.

Yaz Budaması

Daha spesifik olarak incelemek gerekirse;

Tüm yıl boyunca büyüyen bitkiler yaz başladıktan sonra yaz bitimine kadar budanabilir. Ancak tüm yıl budama yapılması da bir sıkıntı teşkil etmez.

Genel Budama Önerileri

• Erik, badem, elma, vişne, kayısı, kiraz ve armutlar ağaçlarının 2-3 senede bir hafif dozda mahsül budaması yapılmalıdır.
• Zeytin ağacı budamaya karşı en dayanıklı ağaç türüdür. Gençleştirme budaması için uygundur.
• Zeytin, incir ve dut ağaçlarının şiddetli gençleştirme budamasına ihtiyacı vardır.
• Kısa boylu ağaçlar genellikle enine olarak büyür. Bol meyve veren bu ağaçların ürünlerine ulaşmak da daha pratiktir. Bunlar için şekil verme budaması yapılır.
• Şeftali ağacının sert mahsül budamasına ihtiyacı vardır.
• Ceviz ağacının mahsül budaması 7-8 senede bir yapılır.

Ortanca budaması için yaz mevsimi uygundur, yaz bitimi ile birlikte sonbaharda da budama devam edebilir. Ortanca bakımı ile ilgili daha detaylı bilgi için Ortanca Çiçeği Bakımı ve Yetiştirilmesi yazımızı inceleyebilirsiniz.

• Ortanca ile aynı durum papatya için de geçerlidir.
• Karanfil ve leylak çiçekleri sürgünleri daha yumuşakken budanmak ister.
• Orkide budaması yıl boyu yapılabilir. Orkide bakımı için daha detaylı bilgiyi buraya tıklayarak edinebilirsiniz.
• Begonya çiçeğinin büyüme süreci yıl boyu devam eder. Bu sebeple begonya budaması için de özel olarak bir mevsim beklenmesi gerekmez.
• Çiçeklerde genellikle çiçekler solmaya veya çürümeye başladığı zaman, özellikle de çiçeklenme mevsimi devam ederken deformasyon olduğu zaman steril bir bıçak veya makas ile bozulan kısmın alınması gerekir.

Çit Bitkileri Budama Zamanı 

Budaması gerekilen bitkiler yalnızca ağaçlarla ve çiçekler değil elbette. Bahçenizin güzelliğini sağlarken aynı zamanda muntazam ve düzenli bir görünüme kavuşturan çitlerinizin de düzenli olarak budanması gerekiyor.

Çitlerinizi budarken hafif veya güçlü budama yapabilirsiniz. Yani bunun anlamı iri dalların kesimi veya yalnızca yaprakların temizlenmesidir. Buna karar vermek için çitinizin durumunu değerlendirmek gerekir. Çok derin olmayan bir budama yapmak istiyorsanız, meyvesiz filizlerin tamamını ve meyve vermiş filizlerin 2/3’ünü kesin. Bu işlemiş kış mevsiminde gerçekleştirmelisiniz. Eğer daha radikal bir budama yapacaksanız, çitin en kalın köküne kadar kesebilirsiniz. Fakat bunu yaparken havanın -5 derecenin altında olmadığı bir mevsimi seçmelisiniz

İlginizi çekebilecek diğer çiçek bakımı yazılarımız;

• Frezya Çiçeği Nasıl Yetiştirilir?
• Sardunya Çiçeği Hakkında Bilinmeyenler (Sardunya Bakım Rehberi)
• Küpe Çiçeği Bakımı ve Yetiştirilmesi
• Kasımpatı (Krizantem) Özellikleri Bakımı ve Hikayesi
• Egzotik Güzel Amaryllis (Güzelhatun) Çiçeği
• Hanımeli Çiçeği Nasıl Yetiştirilir?
• Dalya Çiçeği Ne Zaman Açar (Dalya Bakımı ve Yetiştirilmesi)
• Kalanşo Çiçeği Bakımı (Rehber)
• Bahçelerin Gözdesi Şebboy Çiçeği Özellikleri ve Bakımı
• Şakayık Çiçeği Bakımı (Nasıl Yetiştirilir?)
• Meşe Ağacı Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
• Siklamen Çiçeği Nasıl Yetiştirilir?
• Akasya Çiçeği Nasıl Yetiştirilir?

Daha fazla çiçek bakımı yazısını buradan okuyabilir, bitkilerinizin her türlü bakımı için gerekli ürünleri Çiçeksepeti‘nden temin edebilirsiniz.