Çarkıfelek (Passiflora) Bitkisi Faydaları ve Zararları
Bir çeşit sakinleştirici mi yoksa bahçelerde bakılabilecek bir çiçek mi? Faydaları ya da yan etkileri var mı? İşte en merak edilen bitkilerden Passiflora hakkında bilmeniz gerekenler…
Adını familyası olan çarkıfelekgillerden alan çarkıfelek çiçeği, bir diğer bilinen adı ile Passiflora, çark şekline benzeyen çiçekleri sebebi ile bu adı almıştır. Bitkiyi Saat Çiçeği olarak bilenler de vardır. Anayurdu Tropikal Amerika olan bu bitki, çarkıfelekgiller familyasının örnek bitkisidir. Çiçeğin Tropikal Amerika’dan dünyaya yayılmış 400 kadar bilinen türü vardır.
İspanyol kaşifler Peru ve Brezilya yerlilerinden bitkinin teskin edici olarak kullanıldığını öğrendikten sonra bitkiyi İspanya’ya götürmüşler ve Çarkıfelek bitkisi oradan bütün Avrupa’ya teskin edici bir bitki olarak yayılmış. İşin enteresan tarafı ise Tropikal Amerika’da doğmasına rağmen Amerika, bitkinin teskin edici özelliğini Avrupa’dan sonra öğrenmiş.
Passiflora bitkisinin en önemli türleri şunlardır:
- Passifloracaerulea (mavi çiçekli çarkıfelek)
- Passiflora x alatocaerulea (melez çarkıfelek)
- Passifloraedulis (aşk meyvesi)
Çarkıfelek Bitkisi Nasıl Yetiştirilir?
Şarmaşık gibi dolanarak yetişen otsu veya ağaçsı sarmaşıklar olan çarkıfelek bitkisinin yaz boyu açan gösterişli çiçekleri vardır. Bu çiçekler erguvani, pembe ya da kırmızı renkte olan iri yapılı çiçeklerdir. Sarmaşık yapısı özellikle kötü görünümlü binaların duvarlarının kurtarıcısı olmuştur. Ülkemizde bazı yerlerde süs bitkisi olarak kimi türleri yetiştirilmekte olan çarkıfelek bitkisinin yetiştirilme koşulları şu şekildedir:
- Passiflora nerede yetişir sorusunun ili türlü cevabı vardır. Birincisi saksı ve bahçelerde yetiştirilir. İkincisi ise gölgeli ve nemli duvar diplerinde yetiştirilir.
Çarkıfelek bitkisinin içerdiği maddeler şunlardır:
Alkoloidler, kumarin, glukoz, harmalol, maltol, rafinoz, scopoletin, steroller, viteksin, apijenin, flavonoidler, reçine, harman alkoloidleri (passiflorine, aribine, loturine, yageine), saponaretin, stigmasterol, sükroz, karbonhidratlar, fruktoz, harmalin, harmin, orientin, saponarin, sitosterol, ve ambeliferon.
Passiflora Bitkisi Faydaları
Passiflora çiçeği faydaları saymakla bitmez. Bitkinin bazı türlerinin meyveleri çiğ olarak yenebildiği gibi, içki ve şerbet yapımında da bu bitkiden yararlanılır. Zehir ve insan bedenine zararlı olabilecek maddeler içermeyen çarkıfelek bitkisi, güvenle kullanılarak şu tıbbi etkileri sağlar:
- Passiflora yaşanan gerginlik ve endişelilik hallerini gidermeye yardımcı olur. Anksiyete durumlarında kullanılabilir.
- Bedene sakinlik verir ve sinirleri yatıştırır.
- Uyku problemi çekenler kullandıklarında sinirsel ve kronik uykusuzlukların giderilmesinde etkili bir çözüm sunar.
- Parkinson hastalığı ve histeri gibi durumlarda görülen sinirsel nöbetleri giderir.
- Zona hastalığı gibi sinir ağrılarında yatıştırıcı etki eder.
- Sancılı adet dönemlerinde ağrıların azalmasına yardımcı olur.
- Sadece bedeni değil zihni de yatıştırıcı etkisi vardır.
Pasiflora zararlı bir bitki değildir. Yan etkisi çok sık gözlenmez. Ancak kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmalı ve başka bir ilaç kullanıyorsanız eş zamanlı tüketmemeniz önerilir.
Passiflora Nasıl Kullanılır?
Bütün böyle durumlar için ilkbahar sonu ile yaz ortası arasında bitkinin çiçek açmamış ya da çiçekleri olgunlaşıp meyveye dönüşmüş dallarından toplanan yaprakları, gölge ve havadar bir yerde kurutulur ve infüzyonu hazırlanır:
1 tatlı kaşığı kuru yaprak üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek 15 dakika süreyle demlendirilir. Uykusuzluğu gidermek için, akşamları yatmadan önce bu infüzyondan bir bardak, rahatlama sağlanması ve diğer şikayetlerin giderilmesi için istendiği zaman alınmak üzere günde iki bardak içilir.
Meyve olarak da yenebilen, her yıl haziranın 15’inde olgunlaşan ve ömrü sadece bir ay olan bu bitkinin diğer meyvelerden aslında çok bir farkı yok. Tıpkı erik ya da kiraz gibi her an yemek mümkün. Sadece rahatlatma özelliği bulunan ve hiçbir yan etkisi olmayan passiflora çiçeği meyvesinin, dikkat edilmesi gereken tek özelliği; bir gün içerisinde iki taneden fazla tüketilmemesidir.
Çarkıfelek çiçeği yani passifloranın meyvesinde C, B1, B2, B5 vitaminleri; kalsiyum ve fosfor gibi maddeler bulunmaktadır. Aynı zamanda bu meyve protein açısından da oldukça zengindir.
Çarkıfelek çiçeği fiyatı 40 TL’den başlayarak 80 – 100 TL’ye kadar çıkabilir. Ancak tohum fiyatları çok daha uygundur. Ancak bitkinin tohumlarının kabukları oldukça serttir. Bu da onun çimlenmesini zorlaştırabilir.
Passiflora Tohumu Çimlendirme
Passiflora tohumlarını çimlendirmek için öncesinde ılık bir suda bekletmek gerekir. Bu suyun oda sıcaklığında veya biraz daha fazla sıcak olması yeterli, fazla sıcak suda bekleterek tohumlara zarar vermemeye özen gösterin. Su yerine passiflora meyvesinin suyu ya da portakal suyu da olabilir.
Tohum kabuklarının sertliğine göre 1 – 3 gün arasında suda bekletilen tohumları ardından torf içerisine ekebilirsiniz. Şayet normal su değil de meyve suyu içerisinde beklettiyseniz öncesinde tohumları suda yıkamanız gerekiyor. Tohumları çok dibe gömmemekle birlikte toprağın çok yüzeyinde olmamalarına da dikkat etmelisiniz.
Toprağın üzerine sera etkisi yaratabilecek bir naylon geçirdikten sonra tohumların çimlenmesi için beklemeye başlayabilirsiniz. Bu süreç biraz uzun olabilir.
İlginizi çekebilecek bazı yazılarımız:
Çarkı felek çiçek açtıktan sonra sabah tekrar kapandı ama 24 saat geçmesine rağmen tekrar açılmadı. Nedeni n’olabilir? e-postama cevap yazarsanız mutlu olurum
selamlar … çiçek kapandıktan sonra meyvesini oluşturmaya başlıyor , o yüzden
Benimde çarkıfelek çiçeğim açtı gece kapandı bir daha açmadı hergün bakıyorum değişiklik yok çiçeğin ömrü bir günmü acaba
Bu yıl aldığım çarkıfelek çiçeğim 1.20 cm uzamaya başladı çiçek verdi 5 tane cicegi var takip ettim hergun sira ile bir çiçek açtı fakat meyveye dönüşmeden çiçekleri dökülüyor ilginç bir sarmasik görseli çok güzel meyveye dönüşmeden çiçekleri neden dökülür rica etsem yardımcı olabilirmisiniz
Ben yetiştiriyorum bahçemizde dört birtarafinı sardı muhteşem üstü meyve dolu arkadaşlar bakim ve ekilen yerde önemli
bende diktim silifke ye olurmu acaba sizin yer neresi acaba
Merhaba Naime hn benim bitkim çiçeklenmedi bir türlü siz gübre vs verdiniz mi?
Bahcemdeki carkifelek coj cicek acmasina ragmen asla meyve vermiyor, ne yapilabilir?