Ağaç Budama Sanatı: Topiary
Ağaç budamanın (Topiary) da sanatı mı olurmuş demeyin! Çünkü birazdan göreceğiniz fotoğraflardan sonra onların birer heykel mi yoksa ağaç mı olduğunu anlamakta güçlük çekeceksiniz.
Evet, yanlış duymadınız. Bu ağaçlar öyle farklı budanıyor ki, adeta yeşil renkli heykellere dönüşüyorlar. Bahçeniz ister küçük olsun ister büyük, şöyle yemyeşil bir fil, ejderha ya da bir çizgi film kahramanı istemez misiniz? Ya da yılbaşı zamanlarının en favori figürü olan geyikleri… Sevgililer Günü’nde koca bir kalp mesela…
Ağaç Budama Sanatı
Hep filmlerde, aristokrat ailelerin ya da hanedanların bahçelerinde görürüz şekil şekil çalılar, ağaçlar. Bahçelerin en üst seviyede dekore edilmesi desek çok da yanlış sayılmaz. İnsanın göz zevkini doyuma ulaştıran, bahçe tutkunlarının yüzünü güldüren bu sanatın bir adı var: Topiary.
Topiary, budama sanatı demek. Hatta İngilizceden Türkçeye direkt olarak budama sanatı veya ağaç budama sanatı olarak tercüme ediliyor.
Daha resmi hali ile Topiari, ağaç ve çalılara budanarak formal ya da informal olarak dekoratif biçimler verme sanatıdır. İlk kez Eski Romalılarca uygulanmış.
Daha sonraları da yaygın biçimde kullanılan bu sanat, bir teknik olarak bahçe sanatında yüzyıllardır birçok uygarlıkça da benimsenmiş.
Romalılar isimlerini, çeşitli hayvan figürlerini ve hatta savaş sahnelerini Topiari çalışmalarında canlandırmışlardır. Günümüzde Roma Dönemi’ne ait bu sanatın örneklerinden biri, Amerika’da J. Paul Getty Müzesi’nde bulunmaktadır. Müze ve bahçesinde, Pompei kenti kalıntıları arasında kalmış klasik Roma villa bahçelerinden Villa dei Papiri yeniden canlandırılmış.
Budama sanatının uygulamaları özellikle İngiltere, İtalya, Fransa, Japonya görülüyor. Özellikle Viktorya dönemi bu sanatın örnekleri ile dolu. Eski Türk bahçelerinde de 18. yüzyıldan itibaren Avrupa etkisinin görüldüğü dönemlerde İstanbul’da budama sanatı ile ilgili çalışmalar gerçekleştirilmiş. Kaynaklara göre özellikle de Abdülmecid döneminde bu çalışmalar oldukça önemsenmiş. Bu sanatta bitkilerinize istediğiniz şekli verebiliyorsunuz. İster geometrik, ister mimari isterseniz de çizgi film kahramanı.
Topiary İçin Hangi Bitkiler Uygundur?
Topiary sanatını uygulayabilmek için genellikle yaprakları dökülmeyen, kalıcı ağaçlar ve çalılar tercih edilir. Ağaçlardan ladin, ardıç, hemlok, servi; çalılardan biberiye, defne, şimşir ve bazı sarmaşık çeşitleri Topiary için uygun bitkilerdendir.
Ağaçlar ve Çalıları Ne Zaman Şekillendirmek Gerekir?
İlkbahar sonu veya yaz başı gibi bitkilerinizi budayabilirsiniz. Zaten kullandığınız bitkiler çoğunlukla yaprak dökmeyen türlerden olduğu için, bu durumda bir zorluk da çıkarmazlar.
Topiary Sanatının İncelikleri
- Elinize bir bahçe makası alıp bitkilerinize dalmayın. Bu işi bir uzmanına bırakın veya bu konu ile ilgili bir eğitim alın. Yoksa üzüleceğiniz sonuçlar doğabilir.
- Bitki üzerinde Topiary sanatını uygulamadan yani bir uzmana bitkinizi teslim etmeden önce mutlaka istediğiniz şekle karar verin. Nasıl bir modeli bahçenizde görmek istiyorsunuz? Bahçenizin konsepti ne olacak? Birbirinden bağımsız şekillerde ve hikayelerde olan modeller bahçenizi dağınık gösterebilir.
- Eğer bu işlemi kendiniz yapacaksanız ve de bu işte daha yeniyseniz basit şekillerden başlayın. Toplar, piramitler ve küpler güzel sonuçlar doğuracaktır.
- Planlı ve ölçülü ilerleyin. Bir tuval üzerine çalışmıyoruz, bu sebeple fazla büyük veya küçük çalışılan detayları yeniden düzenleme şansımız da olmayacak.
- Bitkilerinizle ilgilenin. Siz kestikçe yeni dallar ve filizler çıkacak, oluşturduğunuz şekil değişecektir. Yılda en az 2 kez bitkilerinizin şeklini muhafaza etmek için budama yapın.
Topiary Sanatı
Parklarda ve bahçelerde karşımıza çıkan bu süslü ağaçlar genellikle konik, yuvarlak veya spiral kesim olarak çeşitlendiriliyor. Ancak her biri birer sanat eseri olan ağaç süslemelerini de zaman zaman parklarda, özel etkinliklerde veya festivallerde görebilmek mümkün. Topiary sanatının birkaç güzel örneğini birlikte inceleyelim.
Kediseverler burada mı? Bahçelerde, parklarda ve yollarda her gördükleri kedileri sevenler acaba bu bahçedeki dev kedi hakkında ne düşünecekler?
Ya da bu tüylü ufaklık hakkında? O kadar gerçekçi ki, biraz ürkütücü olduğu inkar edilemez.
“Sanat sanat içindir!” iddiasına cevap niteliğinde bir çalışma. Sanat için bir araya gelmiş sanat eserleri 🙂 Hafif rüzgarlı bir günde yaprak hışırtıları ile bu manzarayı izlemek, müzikal ve görsel bir şölene imza atacaktır. Müze, tiyatro gibi sanatın içerisinde barındığı alanların bahçeleri için eşsiz bir çalışma olabilir.
Romantik bir sanatçının eseri olsa gerek 🙂 Kırmızı halı üzerinde dans etmeye hazırlanan bir çift ve de köpekleri resmedilmiş.
Bahçenin içinde yılan görüp de ona hayranlıkla, korkmadan bakabileceğinizi söyleseler mıydınız? Renkli ve desenli bir Topiary çalışması.
İtiraf edin, bu biraz korkutucu… Yeşilin tonları ile gölgelendirilip hatları öne çıkarılmış dev bir büst! Eşinizden veya sevgilinizden böyle bir hediye almak ister miydiniz?
Bu çalışmada ise sevimli pandalar kullanılmış. Gördüğünüz üzere Topiary eserlerinde hayvanlara sıklıkla yer veriliyor ve de karşımıza çok başarılı örnekleri çıkıyor.
Sarı eteği, siyah saçları ve tam adım atarken görünen fiyonklu ayakkabısı ile Pamuk Prenses de kendini birden bir sanat cümbüşü içerisinde bulmuş. Her bir detay ince ince işlenmiş ağaçlara, çalılara ve çiçeklere. Sonuç ise muazzam!
Disney güzellerinden Arendelle Kraliçesi Elsa de bu görkemli baloda yerini en çiçekli hali ile almış. Gülüşü, saçları ve duruşu ile neredeyse orijinal karakter ile birebir.
Son olarak da dev keman şeklinde tasarlanmış olan bir ağaç kümesi görüyoruz. Tüm detaylar, renkler ve harici materyaller kararında uygulanmış. Bir sanat ve kültür merkezinin bahçesinde muhteşem görünebilir.
İlginizi çekebilecek diğer yazılarımız:
Biz peyzaj firması olarak bu konunuza gerçek anlamda bayıldım diye bilirim ağaç budama bilgi sahibi olmayanlar için açık bir kaynak olmuş.